Dieta zapobiega nowotworom

Odpowiedni sposób odżywiania zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych, także nowotworów. Warto postawić na piramidę zdrowego żywienia.

W ostatnich 25 latach ok. 313 tys. osób prawdopodobnie uniknęło zachorowania na raka, dlatego że zmieniło nawyki żywieniowe i zaprzestało palenia tytoniu – mówi prof. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia. Korzystne zjawiska to m.in. zmniejszenie spożycia soli i tłuszczów zwierzęcych, częstsze sięganie po warzywa i owoce. Choć dieta Polaków jest dziś inna niż 25 lat temu, to ekspertów niepokoi to, że nadal jemy za mało produktów, które chronią przed chorobami cywilizacyjnymi, w tym przed rakiem.

NIE ZA DUŻO

Związek pomiędzy nadwagą, otyłością a ryzykiem powstawania wielu nowotworów został już udowodniony. Odkładająca się tkanka tłuszczowa zwiększa produkcję estrogenów, insuliny i czynników prozapalnych, które sprzyjają rozwojowi nowotworów. Dlatego podstawą powinien być umiar w jedzeniu, połączony z aktywnością fizyczną. Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna, której przyczyny to: spożywanie nadmiernej ilości żywności wysokokalorycznej, wysoko przetworzonej, siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna.

JEDZ ZDROWO

Za najkorzystniejsze w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworowych, uznawane są diety: śródziemnomorska oraz DASH. W obydwu szczególnie poleca się jedzenie warzyw i owoców (z przewagą warzyw), zbożowych produktów pełnoziarnistych, niskotłuszczowych produktów mlecznych, ryb, nasion roślin strączkowych, orzechów, niewielkiej ilości mięsa (chudego, drobiowego). Szczególnie dużo składników antynowotworowych zawierają warzywa i owoce. Karotenoidy (obecne np. w marchwi, morelach, dyni, sałacie), sulforafan (zawarty m.in. w brokułach) utrudniają podziały komórek nowotworowych. W cebuli, czosnku, porach znajdują się związki organosiarkowe niszczące komórki rakowe. Likopen zawarty w pomidorach, a zwłaszcza w przetworach z pomidorów, może hamować wzrost komórek we wczesnej fazie raka prostaty. Kapsaicyna w papryczkach chili hamuje wzrost komórek raka płuca, pęcherza moczowego i czerniaka.

Właściwości przeciwnowotworowe mają też polifenole, jak kwas elagowy (obecny np. w jagodach, jeżynach, borówce amerykańskiej), resweratrol (ciemne winogrona, borówki, żurawina) oraz katechiny (zielona herbata). Aktywność przeciwnowotworową ma też sezamina, występująca w ziarnach sezamu i oleju sezamowym. Związki przeciwkancerogenne znajdują się też w grzybach, i to nie tylko egzotycznych jak reishi i shitake, ale też polskich pieczarkach i boczniakach. Warto dużo przyprawiać, szczególnie kurkumą, która hamuje angiogenezę, czyli powstawanie naczyń krwionośnych odżywiających nowotwór. Podobnie działa imbir, rozmaryn, szafran oraz czosnek.

Katarzyna Pinkosz, konsultacja med.: prof. dr n. med. Mirosław Jarosz