Porzućmy złe nawyki
Eksperci ostrzegają, że wkrótce czeka nas prawdziwe nowotworowe tsunami. Te czarne prognozy nie muszą się jednak sprawdzić, jeśli tylko zmienimy styl życia na zdrowszy.
Katarzyna Pinkosz
Według prognoz co czwarty Polak zachoruje na nowotwór, a co piąty z tego powodu umrze. Dziś w Polsce diagnozuje się 165 tys. nowych zachorowań. Jednak od 40 do 50 proc. zachorowań na nowotwory można zapobiec, eliminując pięć największych czynników rakotwórczych.
1. PALENIE PAPIEROsÓW
To czynnik rakotwórczy nr 1. Powoduje nie tylko raka płuca, ale też zwiększa ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, piersi, nerek, pęcherza moczowego, żołądka, trzustki, gardła, jamy ustnej, przełyku. Produkty spalania tytoniu wywołują wiele mutacji w DNA, które prowadzą do zmian nowotworowych. Równie niebezpieczne jest palenie bierne, czyli wdychanie dymu tytoniowego, gdy przebywamy w pomieszczeniu, gdzie palą inni. Dobrą wiadomością jest to, że rzucenie palenia daje efekty: po pięciu latach ryzyko raka jest mniejsze o 9 proc.
2. NADWAGA I OTYŁOŚĆ
Otyłości zwykle towarzyszy przewlekły proces zapalny niskiego stopnia, który może prowadzić do uszkodzenia DNA. Otyłość powoduje też wyższe poziomy hormonów estrogenowych, co może sprzyjać powstawaniu i przyspieszaniu rozwoju niektórych nowotworów. Nadwaga i otyłość o 11 proc. zwiększa ryzyko raka jelita grubego, o 9 proc. – raka piersi. Aż o 57 proc. raka przełyku, o 39 proc. trzonu macicy, o 25 proc. raka nerki, o 24 proc. – raka pęcherzyka żółciowego.
3. ZŁE ODŻYWIANIE
Największy grzech to spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych i produktów wysokoprzetworzonych. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zakwalifikowała wędliny, do których dodaje się w procesie produkcyjnym azotyny, do grupy rakotwórczych. Pod wpływem wysokiej temperatury podczas smażenia i grillowania mięsa, zwłaszcza czerwonego, może powstawać wiele szkodliwych związków, jak WVA (wielonienasycone węglowodory aromatyczne), w tym rakotwórczy benzo(a)piren.
4. ALKOHOL
Co prawda kieliszek czerwonego wina może chronić przed chorobami serca, jednak każda ilość alkoholu powoduje wzrost ryzyka nowotworów, zwłaszcza u osób, które mają też inny czynnik ryzyka – np. zakażenie HCV i HBV. Aldehyd octowy – produkt metabolizmu alkoholu – może uszkadzać DNA komórek i zaburzać mechanizmy jego naprawy. Alkohol jest zwłaszcza niebezpieczny dla osób, które palą papierosy.
5. PROMIENIOWANIE UV
Udowodniono już związek pomiędzy promieniowaniem UV (zwłaszcza UVB) i nowotworami skóry, także z jednym z najgroźniejszych: czerniakiem. Dlatego zaleca się, by latem unikać przebywania na słońcu w godzinach między 11 a 15, stosować ochronę przeciwsłoneczną (ubrania, kremy z odpowiednio dobranym do karnacji naszej skóry filtrem UV). Korzystną zmianą w Polsce jest wprowadzenie zakazu korzystania przez dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia z solariów. Od lat apelowali o to onkolodzy: niedojrzała skóra jest najbardziej narażona na uszkodzenia.
KONSULTACJA: DR N. MED. JANUSZ MEDER, PREZES POLSKIEJ UNII ONKOLOGII
